Prateći dio programa 62. Festivala festivala otvorila je izložba fotografija i dokumenata povodom 150 godina Narodnog pozorišta Beograd, čiji je autor Jelica Stevanović.

O izložbi i istorijatu ove značajne srpske kulturne ustanove govorili su profesori Milovan Zdravković, dramaturg i Željko Hubač, dramski pisac.

Profesor Zdravković je podsjetio da je Narodno pozorište u Beogradu osnovano po modelima nacionalnih pozorišta u Evropi, jer se u 18. i 19. vijeku formiraju i nacionalne države.

„Po tome modelu je otac našeg pozorišta Joakim Vujić došao u Kragujevac, na poziv kneza Miloša, 1835. godine i osnovao srpski teatar, po istom modelu kako su to radili Šekspir, Gete, Molijer, znači – svjetska imena. Poslije nekog vremena, kada se centar preselio u Beograd, unuk kneza Miloša, knez Mihajlo, koji je bio srpski evropski prosvjetitelj, po evropskom modelu,  pozvao je Jovana Đorđevića, upravnika Srpskog narodnog pozorišta iz Novog Sada, koji je tada pripadao Austougarskoj, da dođe u Beograd i tu osnuje Narodno pozorište i to još 1867. godine, kada naš knez uzima ključeve od Turaka i osniva nacionalne institucije“, podsjetio je profesor Zdravković.

On je napomenuo da Đorđević u Beograd dovodi jedan dio ansambla koji igra repertar takođe po evropskom uzoru – Šekspir, Molijer, ruski klasici, po kome modelu se pozorište polako razvija.

„Osamdesetih godina 19. vijeka se već igraju opere, razvijaju se počeci neke vrste baleta, da bi se ansambli kompletno formirali poslije Prvog svjetskog rata, 1920. godine, od kada imamo i operu i balet, i to, ponovo napominjem, po modelu kakav je tada važio u Evropi“, zaključio je profesor Zdravković.

Narodno pozorište kao pokretač emancipacije

Profesor Hubač je naglasio da istorija Narodnog pozorišta u Beogradu, u stvari, podrazumijeva istoriju drame, koja ima najduži kontinuitet, iako je istorija srpskog pozorišta još starija - zato što i prije Narodnog pozorišta djeluje i kragujevačko pozorište Joakima Vujića, te beogradska „Đumurkana“, „Kod jelena“.

„Naravno da je sadašnja zgrada Narodnog pozorišta na neki način obilježila početak rada ove kulturne institucije, ali je ova zgrada mlađa od pomenutih 150 godina koje obilježavamo. Njeno otvaranje, nažalost, nije dočekao njen glavni darodavac i ktitor, knez Mihajlo, koji je uradio presudni korak u formiranju Narodnog pozorišta“, naglasio je Hubač.

On se potrudio da, kroz repertoar, prikaže istoriju Narodnog pozorišta, citirajući jednog svog kolegu Slovenca koji kaže da se istorija emancipacije jednog naroda može pratiti kroz pozorišne predstave koje su se igrale i igraju se u nacionalnim teatrima.

„U tom nekom periodu, kada je Beograd bio varoš, sa svega jednom velikom školom, kaldrmisanim ulicama i bez osvjetljenja, postojalo je Narodno pozorište. Imalo je ozbiljan evropski repertoar, sa značajnom produkcijom, iako su se u to vreme predstave pripremale svega desetak dana, a nakon toga bi se izvodile još dvije nedjelje jer je to bio produkcijski model toga vremena. To je pozorište imalo repertoar koji je bio okrenut i prema Zapadu i prema Istoku, ruski, njemački, francuski, engleski, a sa druge se strane izuzetno obraćala pažnja na domaćeg dramskog pisca, pa su dobar dio tog repertoara obilježili domaći dramski pisci“, naglasio je Hubač.

Podsjetivši na tadašnju kultnu dramu, Bojićevu „Gospođu Olgu“, Hubač naglašava da ovaj komad nije „samonikao“, već je moro da ponikne na nečemu, na nekom prethodnom repertoaru, a taj repertoar je, u stvari, prethodni evropski repertoar koji je Narodno pozorište imalo.

„Kada sve sumiramo, vidimo da je pokretač naše emancipacije bilo Narodno pozorište i nadamo se da će ono ostati i dalje takvo“, kazao je na kraju Hubač.

I on i Zdravković su napomenuli da se sa izloženih panoa u Kulturnom  centru u Trebinju, na kojim su fotografije sa legendama i objašnjenjima,  jasno vidi cjelokupan razvoj Narodnog pozorišta.

Takođe su izložene i fotografije sa legendama svih prethodnih srpskih  pozorišta, nekadašnjih pozorišnih zgrada, glumaca, režisera, ktitora i svih onih koji su doprinijeli da ova kulturna institucija danas bude glavna kulturna pokretačka snaga kod Srba.